Znajomość prognozy pogody jest nieodzownym warunkiem poruszania się po morzu. Siłą sprawczą wszelkich zjawisk pogodowych jest energia Słońca.
To promieniowanie słoneczne wraz z rocznym obiegiem Ziemi wokół naszej gwiazdy i dobowy obrót Ziemi wokół swojej osi czyni system wiatrów, prądów i dziennych zmian warunków meteorologicznych. Przy powierzchni Ziemi masy powietrza, biorąc sprawę globalnie, poruszają się w pewien stały sposób na całej kuli ziemskiej.
Ogólna cyrkulacja atmosfery – model uwzględniający ruch obrotowy Ziemi
Lokalnie, na skutek różnic w temperaturach pojawiają się zakłócenia w tych stałych kierunkach stąd zmiany pogody, często nawet duże. Czynnikiem decydującym jest pojawienie się stref wysokiego czy niskiego ciśnienia. Centra niżów i wyży przemieszczają się przeważnie na wschód ku biegunom. Siła Coriolisa powoduje, że na półkuli północnej niżowa cyrkulacja jest przeciwna do wskazówek zegara i do środka a cyrkulacja wyżowa jest zgodna z kierunkiem ruchu zegara i od środka. Na półkuli południowej kierunek rotacji wiatru jest odwrotny.
Z lewej kierunek wiatru w niżu na półkuli północnej: z prawej strony układ wyżowy.
Kierunek wiatrów w niżu (lewy rys) i wyżu(prawy rys) na półkuli południowej.
Ciśnienie
Wielkość ciśnienia pokazywana przez barometr okrętowy nie jest najważniejszym prognostykiem. Najważniejsze są: tendencja czyli spadek, wzrost bądź brak różnic w ciśnieniu oraz tempo w jakich się te zmiany odbywają. Za średnie ciśnienie zredukowane do poziomu morza przyjmuje się wartość 1013hPa. (760mmHg). Utrzymujące się stałe ciśnienie atmosferyczne nie wróży żadnych zmian siły wiatru. Wahania do 4 hPa w ciągu doby nie mają znaczenia i często są wywołane tylko różnicą temperatur noc-dzień.
Skoki wskazań barometru powyżej tej wielkości świadczą o tym, że jakiś układ baryczny w naszym sąsiedztwie przemieszcza się a takie zjawisko przywodzi wiatr. Siła wiatru zależy bezpośrednio od tempa zmian ciśnienia. Za wielkość alarmową należy przyjąć zmianę ciśnienia o 1hPa na godzinę przez kilka kolejnych godzin. To wróży nadejście sztormowych wiatrów w ciągu najdalej kilku godzin. Najlepiej opuścić morze, a jak jesteś w porcie to nie wychodź.
Latem przejście frontu jest kwestią max. dwóch dób. Po przejściu frontu pogoda się stabilizuje i jeżeli ciśnienie rosło, mamy do czynienia ze słoneczną pogodą, jak malało, będzie padać wróżąc żeglarskie wiatry w każdym przypadku. Jeszcze trochę o tych zjawiskach w artykule „ Jeszcze trochę o wietrze”
